In deze aflevering duik ik in een vaak onzichtbare bron van stress: onderprikkeling. We kennen allemaal het gevoel van overprikkeling, maar te weinig juiste prikkels — emotioneel, sociaal of qua zingeving — kan ons zenuwstelsel evenzeer verlammen. Ik onderzoek hoe “lege potjes” aan noden (verbinding, betekenis, uitdaging) leiden tot vermoeidheid, motivatieverlies en het compenseren met snelle prikkels zoals scrollen of tv, die wel vullen maar niet voeden. Ik nodig je uit om de metaforische sneeuwbol neer te zetten: door verveling en leegte even toe te laten, zakt het glitterstormpje en ontstaat helderheid over wat jij écht nodig hebt. Zo kan je kiezen voor voedende prikkels en duurzame energie, in plaats van leven op wilskracht en plichtsgevoel.
Je hoort concrete herkenningspunten (bij werk en school), waarom onze filters opengaan bij onderprikkeling, en hoe “afkicken” van dopamine-shots ruimte maakt voor echte verbinding en betekenis. Ik deel hoe ik dit zelf regelmatig oefen en nodig je uit om te voelen waar jouw noden onvervuld zijn en wat ze écht vragen.
Laat me weten wat dit thema bij jou oproept; ik ben benieuwd naar jouw ervaringen → Whatsappje sturen.
Kom jij mee naar STIL - een dagje de leegte in durven. Daar kan je zuiver voelen wat er echt nodig is, wat voeding vraagt.
Alle info vind je op www.jolienlegrand.be/stil ❄️
Hey, ik wil het in deze aflevering heel graag hebben over een onderschatte bron van stress in ons leven. Als jij deze aflevering luistert, dan ken je misschien wel het gevoel van overprikkeld te zijn. Van te veel appel, teveel opdrachten, teveel bezigheden, teveel prikkels gewoon die uw brein binnen willen, die verwerkt willen geraken en het verlammende gevoel dat dat niet meer lukt, dat het teveel is. In deze aflevering wil ik het hebben over het omgekeerde, over te weinig, over verveling als heel waardevolle plek om te zijn, maar ook over onderprikkeling, Over het totale tekort aan bepaalde prikkels die we binnenkrijgen.
Dat soms onopgemerkt blijft omdat er langs de andere kant ook veel te veel is. Maar die onderprikkeling dat is eigenlijk op dezelfde manier een stressor voor ons systeem. Dat zorgt voor op dezelfde manier voor stress, voor verlamming in ons zenuwstelsel als wanneer we overprikkeld zijn. Wilt je meer horen over veerkracht, over hoe dat je voor jezelf in die stress kunt zorgen, hoe stress werkt en hoe dat je zelf daar terug kunt uit bewegen, dan raad ik u aan om aflevering 42 eens te beluisteren. Maar vandaag wil ik het hebben over die onderprikkeling. Als mens hebben wij een bepaalde set van noden.
Noden die invult moeten worden of anders dan gaan we in een stress vanuit onszelf. Als je te lang niet eet, is dat een stresshor. Een honger wordt een stresshor voor je lichaam. Als je te lang niet slaapt, hetzelfde. Wanneer je heel veel inspanning levert en je neemt nooit rust, dan is dat ook een stress hoor. Maar we hebben zo nog veel andere noden dan alleen maar die fysieke die ingevuld moeten worden. We hebben als mensen een set emotionele noden waar veel generaties voor ons aan voorbij zijn proberen te gaan, maar die eigenlijk niet te negeren is. We hebben de nood om onze emoties uiting te kunnen geven, om die te kunnen doorvoelen.
We hebben de nood om gezien te worden in wat wij nodig hebben in emotionele verbinding met elkaar. We hebben ook sociale noden, we willen verbonden zijn met andere mensen, we willen veiligheid voelen, we willen ons betrokken voelen bij andere mensen hun leven, mensen die we graag zien. En we hebben ook een stukje, en dat is eentje die heel vaak voorbij wordt gegaan, nood aan voldoening, aan zingeving energie in ons leven, aan betekenis. Wij willen betekenisvol zijn voor onszelf, voor anderen, voor de wereld. Dat is een heel onderschatte noot die wanneer ze niet ingevuld wordt echt ook stress geeft. Op dezelfde manier stress geeft als wanneer het allemaal te veel voelt.
Al die verschillende potjes van noden, van energieën waar we mee rondlopen, die hebben vulling nodig. Die hebben voeding nodig. Die moeten op een oprechte manier beantwoord worden. Als je honger hebt dan is er eten nodig en dan is er ook echte voeding nodig. Niet een rijstwafel en dan kun je weer een dag verder. Het gaat echt over voedingsstoffen, over iets wat substantieel die nood beantwoordt. Zo geldt dat voor al die noden. Wanneer die noden niet beantwoord worden, die al die verschillende potjes, die verschillende types van noden waar wij als mens mee leven, Als dat ontbreekt dan zijn we eigenlijk ondervoed.
En dat geldt op verschillende domeinen. Kinderen op school, maar volwassenen in hun werk, ook in ons netwerk, in ons sociaal netwerk. Als de noden die wij voelen daar niet oprecht beantwoord worden, als die niet ingevuld worden, dan blijft de stressor. Dat kan eruit zien als op uw werk opdrachten krijgen waar je geen vervulling uit kunt halen, waar je zelf geen voldoening uithaalt. Het effect is dat jouw eigen motivatie die initieel van binnenuit komt, dat die daarin niet vernieuwd wordt. Je voelt geen voldoening uit de inspanning die je levert. Dus dat potje van energie, van betekenis, van motivatie, van verbonden zijn met dat werk, met de mensen daar, dat raakt leeg.
En wanneer je kunt blijven putten uit dat potje omdat dat ook weer terug gevuld wordt, dan is dat een duurzame uitwisseling van energie. Maar wanneer jij vooral aan het geven bent uit dat potje en je hebt geen voldoening om dat terug mee te vullen, dan ga je het op wilskracht moeten doen. En dan ga je die opdrachten blijven vervullen op wilskracht en uit plichtsgevoel. Maar dat is een heel uitputtende situatie. Hetzelfde gebeurt met kinderen op school die willen leren. Kinderen willen heel graag leren. Ik wil ook heel graag verbonden zijn met anderen. Wanneer een kind voelt ik word niet gezien in wie ik ben, in wat ik nodig heb, Ik vind weinig aansluiting bij vriendjes of de leerkracht begrijpt niet goed wat ik nodig heb.
Zeker bij neurodivergentie is dat een heel belangrijk thema. Maar langs de andere kant ook ik wil leren, ik heb leerhonger maar er is geen aanbod op mijn maat. Ik voel dat ik afhaak of ik kan niet volgen en ik ben helemaal niet mee dus ik zit in de klas ik dwaal gewoon af. Of ik heb meer nodig. De dingen die ik hier leer zijn te eenvoudig en dagen mij niet uit. Ik heb niks om mij cognitief in vast te bijten, dus dat potje loopt gewoon helemaal leeg. En daar ontstaat ook een soort honger die niet op te lossen is door meer te geven van wat er al was. Je kunt blijven meer verbindingen leggen met meer kindjes of je kunt verschillende leerkrachten voor een klas zetten of je kunt meer leeraanbod geven van hetzelfde type.
Maar dat geeft geen voeding voor het potje energie dat aan het leeglopen is. Dat zorgt voor een fundamenteel gebrek als er geen echte invulling is van de nood die jij hebt, die heel individueel is, want sommige mensen halen uit andere dingen voldoening dan anderen. Dus dat is een heel persoonlijk soort van wat is voor mij woedend om die nood in te vullen. Maar als dat een fundamenteel gebrek blijft dan is dat echt een stress factor. Je kunt een tijdje op wilskracht of op uitgewoon of uit plichtgevoel dat blijven doen. Maar die stress zorgt dat uw zenuwstelsel overbelast raakt. Dat is een onopgemerktkte stresser heel vaak maar die kost wel heel veel energie.
En dat maakt ook dat we in de wereld waarin wij vandaag leven, die noden die we wel voelen, die leegte die we voelen, dat heeft een invulling nodig, dat we die gaan vullen. Gaan die vullen met prikkels die wel beschikbaar zijn. Die sociale nood gaan we vullen door te scrollen op sociale media of door heel veel in WhatsApp berichtjes te proberen verbinden of door binnen te kijken in andere mensen hun leven. De leegte rond eet iets om u in vast te bijten, een verhaal om u in vast te bijten of cognitieve uitdaging. Als die leegte blijft, dan gaan we dat heel makkelijk voelen als vermoeidheid en dat opvullen met des avonds in de zetel liggen en tv kijken en chips eten. Of al onze filters die normaal gezien sorteren in welke prikkels moeten er binnenkomen en welke niet, die gaan openstaan.
Ons brein gaat zo hard op zoek naar wat kan deze leegte invullen, deze sociale verbinding, deze nood aan inhoud die ik voel, waar kan ik die invullen zodat alle filters opengaan en dus ook alle andere prikkels binnenkomen. Dus wanneer je voelt ik ben heel snel sensorisch overprikkeld, veel geluid, veel licht, ik heb daar heel snel last van of ik ben heel snel emotioneel overprikkeld. Het appel van anderen, hoe anderen zich voelen, dat komt bij mij heel diep binnen, is dat heel vaak een teken dat jouw brein de filters heeft opengezet vanuit een onderprikkeling op een ander domein.
Dus het is heel belangrijk om op zo'n moment eens goed te gaan voelen welke noden zijn er eigenlijk niet ingevuld. Want je kunt proberen om die prikkels dan buiten te sluiten. Je kunt stoppen met scrollen. Je kunt veel meer tijd alleen nemen. Je kunt veel minder geluiden binnenlaten in uw leven. Dat zijn allemaal beslissingen die je kunt nemen om de prikkel instroom te verminderen. Maar wat er onderliggend gebeurt is dat er een andere noot is. Er is iets in u dat vraagt om ingevuld te worden. Er is een bepaalde noot die op dit moment een potje dat leeg raakt en daarom gaat uw brein zo op zoek naar al die prikkels.
Dat potje dat leeg raakt heb je te vullen met voedzame dingen, met echte verbindingen, echte uitdaging, echte vervulling, dingen die voldoening geven, waar je op een veel dieper niveau van voelt: ja, dit is wat er nodig is in mijn leven. Dit is waarvoor ik gemaakt ben. Dit is waarvoor ik hier ben. De reden waarom heel veel mensen dat niet voelen, dat is een van de meest gezegde, genoemde drempels van mensen die bij mij komen. Ik kan niet goed voelen wat ik nodig heb. En dat komt door al die vulling. Wij leven in een tijd, in een maatschappij, in een omgeving waar ontzettend veel prikkels beschikbaar zijn.
Dus al die potjes die gevuld moeten worden, die gevoed moeten worden met echte dingen, die zitten heel vaak al vol met een soort fluffy vulling of zo. Je kunt vergelijken met een lichaam dat echt snakt naar voeding. Dat voedingsstoffen nodig heeft en je gaat bij de Quick of bij de McDonalds frietjes en een hamburger eten, da's vulling. Op dat moment voelt dat als een oplossing maar eigenlijk draagt dat niks bij. Er zitten geen voedingsstoffen in, Dat is geen bouwmateriaal voor uw lichaam. Dus in honger van binnen blijft maar als je bij de McDonald's buiten stapt, kun je niet op dat moment iets anders goeds eten. Je voelt niet meer de honger die er eigenlijk zit.
En dat is het ongemak waar we door te gaan hebben op weg naar terug gaan voelen wat er eigenlijk nodig is. En daar, dat is een leegte, de ongemak van een bepaalde leegte waar we door moeten gaan om terug te gaan voelen waar gaat dit eigenlijk over? Want ons brein is ook een beetje dom op een bepaalde manier en als we dus naar de McDonald's gaan geeft ons wel een dopamine shot in ons brein waardoor we denken, ja dit is een goede antwoord, dat gaan we verder doen. En als we onze nood aan sociale verbinding invullen met scrollen op Instagram, geeft ons brein ook dat stofje vrij waardoor we denken ja, dit is goed, dit moeten we opnieuw doen. En er ontstaat zo een loop van zich herhalend gedrag dat geen echt antwoord is op de noot die er onderliggend wel is.
Dus we hebben eigenlijk af te kicken. Af te kicken van al die dopamine shots, al die makkelijke beschikbare vulling die geen echt antwoord is op de noden die in ons leven. Maar dat is wel ongemakkelijk en dat vraagt om door een soort leegte te gaan, door een verveling te gaan. In het proces naar terug gaan voelen welke nood leeft hieronder. Eigenlijk schudden wij heel de dag met een sneeuwbol waar al die glinststertjes blijven rond dwarrelen heel hun tijd waardoor we niet goed kunnen zien wat zit er daaronder. Het ongemak van die sneeuwbol neer te zitten en te laten staan en te wachten en dan niet direct terug te gaan vullen, niet direct terug te schudden om die glitters te zien gaan, maar om te wachten tot het gaat liggen. Tot het stopt met stormen in onze sneeuwbol in ons zenuwstelsel.
Daar ontstaat zoveel zuiverheid. Maar we moeten daarvoor door een stukje verveling. En verveling is eigenlijk een heel mooie natuurlijke golf. Nadat er iets is gebeurd, nadat er van alles is geweest, ontstaat er een leegte waarin eventjes niks gebeurt. Daar kan iets nieuw ontstaan. Daar zit ook creativiteit, daar zit spel, daar kan terug beweging komen. In een relatieve leegte, een soort wintergolf, is ook de ruimte om terug te voelen. Daar kunnen we terug voelen wat zit er daaronder? Welke nood voel ik eigenlijk? Soms is dat pijnlijk. Dat is de reden waarom we altijd met die sneeuwbol blijven schudden. Als je onder die glitters te weten komt, ik voel mij eigenlijk vaak eenzaam of mijn job geeft mij echt geen voldoening.
Dat zijn heel spannende vaststelling om te doen. Daar zit zoveel eerlijkheid. We gaan die verveling vaak uit de weg, want ons brein wordt heel graag gevuld met van alles. Zolang we uit die angst voor tekort aan prikkels onszelf blijven vullen met prikkels, gaan gaan we niet tegemoet komen aan de echte noden die eronder zitten. Dus het is echt aan ons om die noden, die potjes energie waar we mee rondlopen, om die serieus te nemen. En als we willen bewegen van een toestand waarin we heel vaak overprikkeld zijn, maar tegelijk een existentiële leeg te blijven voelen in onszelf.
Als we vandaag willen bewegen naar gevoed zijn, naar integer en eerlijk met onze eigen noden omgaan, dan hebben we door dat ongemak te gaan. Dan hebben we die sneebel neer te zetten en te wachten tot die glitters gezakt zijn. Daar ontstaat ruimte om voedende prikkels binnen te pakken waar we echte vervulling uit kunnen halen. En dat we echt kunnen stoppen ook met onszelf af te leiden met alle prikkels die wel beschikbaar zijn maar die eigenlijk geen echt antwoord bieden. Dat is een heel ongemakkelijke beweging. Ik voel zelf dat ik die heel regelmatig opnieuw moet maken. Want wij leven echt in een omgeving die geld verdient, die verdienmodellen heeft gemaakt maar die ook echt is gericht op ons bezighouden, ons brein bezighouden.
En dat is een pittige vaststelling maar ik voel zelf ook hoeveel waarde er zit, hoeveel echte voeding er zit voor mezelf in regelmatig daar naartoe durven gaan. Die sneeuwwol neerzetten en alle glitters laten zakken en te voelen ja, dit is wat eronder zit. Dit is een stuk in mij dat ondervoed was. Waar ik een echt antwoord op te geven heb. Een noot die ik echt mag gaan vervullen. Binnenkort organiseer ik ook in de winterperiode omdat dat zo'n mooie afgestemde energie is 2 dagen, 2 losse dagen, dus je kan inschrijven voor 1 dag, om daar onder mijn begeleiding en in alle veiligheid naartoe te gaan.
Om die leegte toe te laten, om een stukje die verveling in te gaan zonder angst voor die diepe onderprikkeling die heel existentieel is, die heel zwaar kan voelen, die ons heel erg kan verlammen. Maar wel eerlijk te gaan kijken, om die sneeuwbal neer te zetten, te wachten tot die glitterszakken en te gaan voelen wat zit er bij mij, wat is er nodig, wat is een echt antwoord, waar is er voeding nodig? En dat zijn hele mooie dagen. Ik heb dat vorige winter ook gedaan. In een heel klein groepje om echt de stilte in te gaan. Om het stil te laten worden in onszelf.
Weg van alle prikkels om het ongemak even te verdragen en daarin te voelen hoeveel helderheid erin zit. Hoeveel zelfkennis en inzicht er vanzelf naar boven komt als je het aandurft om die glitterbol, om die sneebol even neer te zetten. Ik zet de informatie over die dagen in de show notes. Maar laat mij vooral ook weten hoe is dat voor jou? Kan je dat? Voel je dat de onderprikkeling die er op bepaalde vlakken zit, dat die stress geeft, dat die verlamd en dat het er soms toe leidt dat er heel veel input wordt gezocht op andere vlakken waardoor je weer overprikkeld eindigt?
Ik ben heel benieuwd om te horen hoe dat voor jou is en stuur mij zeker een berichtje daarover.
Van overprikkeling naar onderprikkeling: het thema van vandaag
Menselijke noden: fysiek, emotioneel, sociaal en zingeving
Wanneer noden niet ingevuld worden: ondervoeding en stress
Werk en school: motivatiepotjes die leeglopen
Geen vulling maar voeding: persoonlijke invulling van noden
Leegte vullen met makkelijke prikkels en open filters
Onderliggende nood herkennen i.p.v. prikkels te verminderen
Vulling versus voeding: dopamine, fastfood en scrollen
Afkicken van dopamine en de sneeuwbol laten zakken
Verveling als vruchtbare wintergolf en eerlijke inzichten
Ruimte maken voor voedende prikkels en echte vervulling
Uitnodiging tot stilte-dagen en luisteren naar je leegte