In deze aflevering duik ik diep in het concept van referentiekaders en hoe die ons leven beïnvloeden. Ik leg uit hoe we vanaf jonge leeftijd interne regels ontwikkelen op basis van onze ervaringen en observaties.
Deze regels vormen ons referentiekader, dat fungeert als een bril waardoor we de wereld bekijken. Hoewel deze opvattingen ons veiligheid bieden, kunnen ze ook beperkend werken en ons gevangen houden in bepaalde patronen. 🗝️
Ik deel persoonlijke ervaringen en voorbeelden over hoe deze interne regels ons gedrag en onze percepties sturen en toon je het belang van bewustwording van deze onderliggende opvattingen.
Het beste nieuws? Je kan dit verhaal, dit narratief, herschrijven. ✨ Het is cruciaal om te beseffen dat deze opvattingen geen absolute waarheden zijn, maar eerder aangeleerde regels die we kunnen aanpassen aan wie we vandaag (willen) zijn.
Wil jij hier graag actief mee aan de slag?
Dan heb je met ✍️Rewrite Your Stories✍️ een sterk startpakket in handen. Beeld- en audio-ondersteuning, voorbeeldvragen - alles om jouw pad naar meer bewustzijn en zelfonderzoek te verdiepen 🎁
Alle info en inschrijven op www.jolienlegrand.be/rys
[00:01:43]
Unknown:
In deze aflevering wil ik heel graag iets fundamenteel uitleggen, iets waarvan ik vind dat het heel belangrijk is dat iedereen dat begrijpt. Ik leg dat soms zelfs uit aan mijn kinderen op hun niveau en dat gaat over hoe wij opgroeien en een referentiekader bouwen. Een referentiekader is een kader dat ons richting geeft dat bepaalt of vertelt wat een goed of juist leven is enzovoort. Dat wordt eigenlijk gebouwd waar dat we iets meemaken, iets zien of horen en dat blijft plakken. Dat kan zijn je groeit op en je zie je ouders eigenlijk nooit rusten of stil vallen. In jouw hoofd vertaalt zich dat tot een soort interne regel die zegt sterke volwassenen hebben geen rust nodig. Want je ziet dat nooit. Je ziet dat nooit gebeuren dus je neemt dat mee omdat je, dat is jouw ervaring in het leven, dat is een interne regel. Of je ervaart regelmatig een toffe verbinding op dit moment met je gezin op vrije weekenendagen bijvoorbeeld.
En daaruit ga je distilleren: Zaterdagen zijn exclusief voor leuke dingen doen met mijn gezin. Dat wordt een interne regel en dat is een regel die wel wat implicaties heeft op de rest van jouw leven want er zijn dus allemaal dingen die niet mogen gebeuren op een zaterdag. Je hoort een leerkracht zeggen of schrijven op een rapport je moet wat beter je best doen. Als dat een leerkracht is die dat impact op jou heeft dan kan jij daaruit meenemen. Je moet altijd je best doen en liefst nog wat beter. Dat zijn de zinnetjes die blijven plakken. Op momenten die indruk maken of door herhaling zijn er eigenlijk dingen die ingeprent geraken.
Ons brein leert niet zo goed in kleine stukjes dus gaat dat eigenlijk veralgemenen. Je ziet iets één keer in het groot of je hoort dat of je ziet dat verschillende keren of in jouw ervaring in een hele lang gerekte moment of zo. En jouw brein gaat dat voor algemene. Je ervaring van dat moment of van die periode wordt een regel en dat wordt een interne regel die je gaat hanteren om een goed leven aan af te meten. En zo wordt je referentiekader gevormd. Van al dat soort regels die dat wij internaliseren dat wordt eigenlijk onze bril waardoor we naar de wereld gaan kijken.
Die opvattingen, het feit dat onze ervaringen vooral gemengd worden door ons brein, dat heeft een positief nut. Het evolutionaire nut daarvan is om ons veilig te houden. Als uw oertijd moeder u zei dat oranje bessen gevaarlijk zijn, dat die giftig zijn, dat je die niet mag eten, dan is het belangrijk dat je dat voor al je gemeente als een regel, dat je dat moet onthouden. Als jij hoort van de wilde rivier moet je wegblijven of je verdrinkt is dat belangrijk dat je dat onthoudt. Dat dat indruk maakt en dat dat blijft plakken. Als jij ervaart des avonds aan het vuur zitten met mijn stam, met mijn familie, dat is heel gezellig, dat is waar dat ik wil zijn, Dan wordt dat een ervaring die ook een imprint wordt.
Die jou gaat aanmoedigen om ervoor te zorgen dat je die ervaring vaker kan hebben. Dus die veralgen mening van opvattingen, van gedachten en van ervaringen dat heeft wel degelijk nut. Dat is hoe ons brein leert om u veilig doorheen het leven te houden. Dat gaat over heel verschillende dingen die opvattingen. Dat kan gaan over uw eigen gedrag. Welk gedrag moet je stellen, mag je niet stellen. Dat gaat over interesses die oké zijn, over hobby's, bezigheden, over werk, over aanzien en hoe belangrijk dat dat is over waar een gezinssituatie is of mag zijn.
Over gedrag van uw kinderen ook. Hoe mogen kinderen of uw kinderen zich gedragen en wat zegt dat over u als ouder? Maar dat gaat veel breder. Dat gaat ook over andere mensen, over politiek, over maatschappelijke verhouding en de meningen die je daarover hebt. De opvattingen die jij hebt aangeleerd over zo ziet een goede manier eruit, een goede manier waarop andere mensen zich gedragen, belangrijke thema's in politiek of in in politiek of in maatschappelijke verhoudingen. Je ervaart of hoort of ziet iets dat indruk maakt en dat maakt een print. En dat vormt heel sterk hoe wij onze werkelijkheid waarnemen.
Dat kleurt heel erg of dat wat wij zien, waar wij vandaag meemaken, of dat wij dat peripiëren als oké, als heel positief, als heel negatief. En dat is dus ook heel sturend voor hoe dat wij daarop gaan reageren. Hoe dat wij ons daartoe gaan verhouden. Het is niet erg dat die opvattingen er zijn. Het is niet erg dat die veralgemeen de interne regels bestaan. Wij kunnen niet leven zonder die regels, dat geeft ons richting. Maar het is wel goed om te beseffen dat dat geen betonnen waarheid is. Op een bepaald moment, en heel veel mensen komen op dat moment terecht bij een therapeut, een coach, ik hoor ook heel veel van die verhalen, op een bepaald moment Door ouderschap door een burn-out door een groot verlies beseffen mensen en bij mij is dat ook al op verschillende momenten zo geweest dat die ingeprente regels voor wat mag en wat niet mag, wat goed is, wat niet goed is, dat dat een soort gevangenis is geworden.
Soms voelen mensen enkel die gevangenis maar hebben ze niet door wat hen juist vasthoudt op die onaangename plek waar ze nu zijn. Ze voelen ik zit hier en het is niet fijn, ik ben beperkt in mijn bewegingsruimte maar ik begrijp niet hoe dat dat komt. Dat referentiekader, die opvattingen spelen daar een enorme rol in. Opvattingen zijn geen gedachten. Gedachten komen door uw hoofd en die kunnen na één keer ook terug verdwenen zijn. Maar opvattingen zijn een soort onbewuste, vastgezet gedachte die hun eigen leven leiden onder de waterlijn. Boven de waterlijn, wat er daar gebeurt, dat is ons bewuste. Dat zien we wel wat er gebeurt. We kunnen zien hoe onze gedachten verlopen wanneer we een bepaalde beslissing moeten maken. Maar onder de waterlijn gebeurt er ook vanalles.
Spelen er allemaal opvattingen mee en je ziet die niet, maar hebben heel veel impact op jouw mogelijkheden in het leven. Op wat jij ziet als mogelijkheden in het leven. Een voorbeeld daarvan is van morgen. Mijn dochters haat een heel lastige ochtend. Ze vond het heel moeilijk. Zij wilde niet naar school, maar op zich waren eerst een hele rustige ochtend. Iedereen stond klaar om te vertrekken en op het moment dat we de deur uitgingen kreeg zij een ongelooflijke crisis. Zij liep helemaal vast. Zij voelde ik wil niet vertrekken, ik wil niet naar school gaan. Op dat moment heb ik als ouder te kiezen waar ik daarmee doe. Hoe ik daarmee omga. Ik heb daarop te reageren.
Het is heel goed om voor mezelf te beseffen wat er daaronder zit. Welke opvattingen van mezelf er meespelen in dat verhaal. Een paar jaar geleden, als mijn oudste dochter zo'n crisis had, had ik waarschijnlijk helemaal anders gereageerd. Maar op dit moment ben ik mij veel bewuster van de opvattingen die heel lang hebben gespeeld. Ik mag niet te laat komen op school met mijn kinderen want dan ben ik een slechte moeder. Mijn kinderen moeten mij gehoorzamen, is een regel die bij heel veel mensen speelt. Ze zijn respectloos als ze niet luisteren naar wat ik zeg. Op dit moment heb ik een aantal van die opvattingen heel sterk vervangen met nieuwe opvattingen die aanleun bij wie dat ik vandaag wil zijn. En dat is ik wil dat mijn kinderen kunnen voelen wat ze voelen. Ik wil dat zij ervaren dat er naar hen geluisterd wordt. Zeker op momenten dat zij het lastig hebben.
Dat dat zonder oordeel gebeurt. Op zich maakt het niet uit als wij te laat zijn op school. Het ergste wat er daarmee gebeurd is dat wij te laat zijn. Ik geloof dat iedereen wel eens te laat is en wat een leerkracht daarvan vindt of wat we daarover zeggen, heb ik niet per se te sturen. Wat dan maakte dat ik op dat moment veel rustiger bij haar kon blijven. Ik kon luisteren. Ik kon met haar zitten, haar laten huilen, haar laten voelen wat dat er te voelen was. En daar tijd voor nemen zonder dat te Russen, zonder door onderliggende opvattingen haar te forceren in een richting waar ik achteraf dan misschien spijt of schuldgevoel zou over hebben.
De opvattingen die onder de waterlijn zitten hebben heel veel impact hoe dat je reageert op dagelijkse situaties, in hele kleine situaties. En dat is jouw verhaal. Dat is jouw narratief. Wat jij jezelf vertelt als jouw levensverhaal met alle mogelijkheden en regels en plottwist en wat je daarbij voelt en wat dat je belangrijk vindt en wat andere mensen over jou mogen denken. En dat verhaal, dat narratief, is heel bepalend voor jouw ervaring van het leven. Voor hoe dat jij jouw leven beleefd. Is heel bepalend voor je energiepeil. Voor de staat van je zenuwstelsel.
Voor je capaciteit om rust te vinden. Je capaciteit om te verbinden met anderen. Dat bepaalt jouw ruimte om te mogen genieten of te mogen hulp vragen of hulp te aanvaarden. En daarom is het heel waardevol. Zeker als volwassene die daar de capaciteit voor heeft. Want uiteraard kan mijn dochter nog niet op die manier daarnaar kijken. Maar als volwassene is het zo waardevol om daar bewuster naar te gaan kijken. Wat hanteer ik als mijn verhaal? Wat zit er daar onder de waterlijn? En dat geeft de mogelijkheid om daaraan te gaan sleutelen. Om uzelf nieuwe ervaringen te geven of toestemming om dingen anders te gaan doen.
Om op zaterdag met je kinderen de was te doen zodat dat niet moet gebeuren door de week wanneer dat ze al slapen en dat je zelf eigenlijk ook al moe bent. En als je dat durft, die nieuwe ervaring, die nieuwe opening, kan je daarin voelen: hey, dit is ook leuk. Hier is ook verbinding op zaterdag. Je kan ook beseffen dat jarenlang alleen maar je best doen en nog wat harder je best doen, je eigenlijk niks heeft opgebracht behalve uitputting en frustratie. Vandaar uit jezelf de toestemming geven om jezelf terug te gaan zoeken om te luisteren wat er bij jou nodig is en dat eerst te doen voor al de rest. Dat sleutel kan heel klein zijn.
Misschien heb jij geleerd je moet des avonds altijd eerst tanden poetsen en dan piano's aandoen of andersom. En elke dag voert jouw kind oorlog voor een andere volgorde. Je kan vasthouden aan het verhaal dat moet in die volgorde en mijn kind moet mij gehoorzamen of je kan kiezen om jouw kleine waarheid daarin eens te herbekijken. En misschien verdwijnt die oorlog daar ook mee. Misschien heb je geleerd dat je altijd aan tafel moet eten en wanneer dat je alleen thuis bent en je hebt een baal dag jezelf toch toestaan om in de zetel te eten met Netflix op. Maar dat sleutelen aan die mogelijkheden kan heel veel groter zijn.
Het kan zijn dat er, en dat is bij heel veel mensen zo, dat er een diep ingeprent geloof is dat vrouwen enkel waardevol zijn als hun man en hun kinderen gelukkig zijn. Of iedereen in hun omgeving. Of dat ze geen ruimte mogen innemen maar enkel te offeren en te geven hebben. Dat is heel lastig als je zelf een authentieke sterke ambitie voelt om iets te betekenen in de wereld daarbuiten groter dan je gezin. Het kan zijn dat jij een rotsvaste overtuiging voelt. Soms zelfs niet eens bewust dat je als man alleen maar sterk moet zijn. Dat je draagt en draagt zonder ooit te voelen, zonder ooit te vertragen.
Tot het punt wanneer dat je tegen een hoge muur loopt omdat er zoveel gedragen is maar het nu gewoon niet meer kan en dat dan voelen als een persoonlijk falen in plaats van de mismatch tussen wat er allemaal gedragen moest worden en vanuit een systeem en de capaciteit die jij had. Die grote regels over wat het betekent om een man te zijn, om een vrouw te zijn, maar dat gaat veel verder dan dat. Dat Zijn regels die zijn ingeschreven in ons patriarchale systeem die wij allemaal volgen vanzelf omdat we daarin opgroeien tot dat we beslissen om dat niet meer te doen. Dat kan je herschrijven.
Dat verhaal kan je herschrijven. Je kan je brein nieuwe ervaringen geven, nieuwe woorden en taal geven aan wat er gebeurt, wat er gevoeld wordt, wat er allemaal al gepasseerd is. En daarin zien dat veel van die stemmetjes in je hoofd opvattingen zijn die je geleend of gekregen hebt van je ouders, leerkrachten, de maatschappij als groot systeem. Dat dat ook een bepaald narratief voorop stelt. Die systemen waarin wij opgroeien en elke dag leven, die stellen bepaalde verhalen voorop. Dat was ooit vrouwen aan de haard, mannen huilen niet. Vandaag is dat heel scherp en steeds scherper. Enkel betaald werken is waardevol, maar dat kan heel veel vormen aannemen. En daarover stilstaan en bewust worden.
Zien dat dat opvattingen zijn en geen betonnen waarheid. Ze boven de waterlijn halen en ze aankijken haalt al een heel groot stuk van hun kracht weg. Ze zijn dan geen onbewust heersende waarheid meer maar een zinnetje of een regel dat je in je handen kan houden, kan bekijken. Een zinnetje of een regel dat je ooit geleerd hebt en dat je dus ook kan afleren of vervangen door iets wat dat wel past bij jou. Bij nu, vandaag, bij wie dat je wil zijn. En op die manier open je een deur in dat gevangenisje van jouw referentiekader. En ineens kan je ook andere mogelijkheden binnenstappen.
Ik zou ook ondernemer kunnen zijn in plaats van voor een baas te werken. Ik zou ook kunnen kiezen om mijn kinderen anders op te voeden dan dat ik zelf werd grootgebracht. Ik zou ook emotioneel meer afstand kunnen nemen van mijn baas, mijn schoonmoeder, mijn buurman zodat hun reacties mij minder raken. Ik zou ook. En alles wat daarop wilt volgen. Er zijn meer mogelijkheden en die openen zich wanneer dat je je bewust wordt van je verhaal. Dat gebeurt niet in ene keer. Dat is oefening, dat is practice. Opmerken dat je ergens in vastloopt. Een situatie of een persoon die al uw energie opslurpt of heel erg getriggerd worden door iets. En dan even uitzoomen.
In het moment kan dat maar om te beginnen vaak achteraf als de zon is gaan liegen, als de emotie er een beetje af is. Uit zoomen en kijken wat is er hier gebeurd? Wie vroeg of deed iets? Wat juist? Wat gebeurde er eigenlijk? Hoe reageerde ik daarop? Hoe kwam dat? Maar ook op een veel diepere laag. Wat verlang ik dat mijn leven is? Wat is waardevol en wat kan ik missen? En dan horen dat er allemaal stemmetjes zijn die komen zeggen: Ella, maar dat mag niet want En dan wordt het echt interessant want dat zijn allemaal oude regels die terugkomen reclameren en protesteren.
En vaak voel je die enkel al enkel als een angst of een twijfel of een frustratie of een boosheid omdat die opvattingen onbewust tussen jou en jouw echte verlangen zitten. Onderliggend zitten er hele sterke opvattingen die elke keer opnieuw hun kracht verliezen als je ze bewust maakt boven de waterlijn trekt, ze aankijkt, misschien ziet waar dat ze vandaan komen. En dan de deur opent voor nieuwe mogelijkheden. Ik oefen dat zelf al jaren op papier door heel letterlijk ruimte te geven aan al wat er onderliggend speelt. Als er iets gebeurt of als er net niks gebeurt. Wat voel ik dan?
Welke strenge gedachten zijn er? Op welke plekken in mijn leven gebeurt hetzelfde? Want heel vaak is dat niet de enige plek dat ik over mijn grenzen laat gaan of is dat niet de enige plek waar ik het flinke meisje probeer te zijn? Het effect daarvan is dat ik veel minder reactief in het leven sta. Veel meer vanuit mezelf met aktschap en het gevoel dat ik dingen zelf in handen heb. Minder met automatische reacties die soms schade doen aan mij of aan iemand anders. En het zorgt er ook voor dat ik veel minder pieker, minder rondjes draai in mijn eigen gedachten omdat ik ze ergens neerzet en ernaar kan kijken als toeschouwer zonder oordeel met steeds minder oordeel.
In dat pad voel ik veel meer veerkracht. Ik voel ook veel meer overzicht en daardoor heeft ze ruimte gemaakt om grote stappen en beslissingen te maken in mijn leven. Er is heel veel in beweging gekomen daardoor. Door veel bewuster om te gaan met die onderliggende opvattingen waardoor ik mij ook veel krachtiger voel daarin. Ik maakte reWrite your Stories. Herschrijf jouw Verhalen. Dat is een startpakket voor jou om hetzelfde te doen. Het is vormgegeven als een kleine cursus. Er zitten twintig hele korte video's in, ook hele sterke vragen om mee aan de slag te gaan. Audio's om als een afstemoefening te gebruiken, om te verbinden met jezelf of een bepaald thema wanneer dat je gaat schrijven.
En daarin zit alles wat je nodig hebt om jou over de drempel van perfectionisme te helpen. Want als ik ga schrijven, als ik ga journalen, wat moet het zijn? Wanneer is het goed genoeg? In reright your Stories zit alles om voor jezelf een routine, een practice te creëren die helpend en ondersteunend is, die jou krachtiger maakt en minder laat twijfelen op belangrijke momenten of ruimte geeft om even terug te landen als het leven wat veel is. Marjolein zei daarover soms is het van me afschrijven. Soms is het gewoon ruimte maken in mijn hoofd en soms is het veel dieper zakken. Echt voelen wat er speelt en daarin tot inzicht te komen. Ik heb ook steeds meer gevoeld hoe stilstaan, hoe kort en imperfect dat dat ook is, dat dat goed is en dat dat op lange termijn wel degelijk iets in beweging kan brengen.
Nina vertelde al heel snel dat het schrijven naar rustier maakte. En ze vroeg zich af kan dat wel op zo'n korte termijn dat dat het effect al is. Het feit dat ik het opschrijf en mijn gedachten op papier van mij kan afschrijven zorgt voor een leger hoofd en een rustigere mind. En daarna gaf ze nog terug dat het voor haar enorm geholpen heeft om scherp te krijgen wat er belangrijk is voor haar. Welke levensdomeinen dat meer aandacht verdienen. Dat voor haar veel duidelijker is geworden wat er nodig is om een gelukkiger leven te leiden. En dat ze ook zicht heeft gekregen op beperkende overtuigingen die opvattingen onderliggend. En ik heb haar handvatten gegeven om die niet als waarheid te blijven aanzien.
En Eline vroeg mij om input op een moment dat ze er eventjes helemaal doorzat en ook dan gaan schrijven doorheen moeilijke momenten als je bijvoorbeeld de hoop of goesting kwijt bent in je werk even gaan schrijven met een goede vraag. In haar geval over welke impact wil je maken. Je niet vastrijden in ik moet dingen verkopen, ik moet daar inkomsten uithalen, maar welke impact wil ik maken? Wat ervoor zorgt dat er terug heel veel energie en richting uit voortkwam. En zij stuurde ik denk dat je net mijn existentiële crisis hebt opgelost.
Zij gaf aan dat zij grenzeloze inspiratie kan vinden in zichzelf, dankzij mij, dankzij het schrijven, dankzij die tool die dat zij echt is gaan integreren. En dan wens ik jou zo hard ook toe. Ik zet een link in de show notes waar dat je alle informatie kan vinden over rewetering Stories en besef heel goed dat dit jouw leven is. Dat dat jouw verhaal is. En jij mag dus de schrijver worden. Niet enkel een personage dat een verhaallijn te volgen heeft, die iemand anders of een groter systeem voor jou schreef. Het is jouw verhaal.
In deze aflevering wil ik heel graag iets fundamenteel uitleggen, iets waarvan ik vind dat het heel belangrijk is dat iedereen dat begrijpt. Ik leg dat soms zelfs uit aan mijn kinderen op hun niveau en dat gaat over hoe wij opgroeien en een referentiekader bouwen. Een referentiekader is een kader dat ons richting geeft dat bepaalt of vertelt wat een goed of juist leven is enzovoort. Dat wordt eigenlijk gebouwd waar dat we iets meemaken, iets zien of horen en dat blijft plakken. Dat kan zijn je groeit op en je zie je ouders eigenlijk nooit rusten of stil vallen. In jouw hoofd vertaalt zich dat tot een soort interne regel die zegt sterke volwassenen hebben geen rust nodig. Want je ziet dat nooit. Je ziet dat nooit gebeuren dus je neemt dat mee omdat je, dat is jouw ervaring in het leven, dat is een interne regel. Of je ervaart regelmatig een toffe verbinding op dit moment met je gezin op vrije weekenendagen bijvoorbeeld.
En daaruit ga je distilleren: Zaterdagen zijn exclusief voor leuke dingen doen met mijn gezin. Dat wordt een interne regel en dat is een regel die wel wat implicaties heeft op de rest van jouw leven want er zijn dus allemaal dingen die niet mogen gebeuren op een zaterdag. Je hoort een leerkracht zeggen of schrijven op een rapport je moet wat beter je best doen. Als dat een leerkracht is die dat impact op jou heeft dan kan jij daaruit meenemen. Je moet altijd je best doen en liefst nog wat beter. Dat zijn de zinnetjes die blijven plakken. Op momenten die indruk maken of door herhaling zijn er eigenlijk dingen die ingeprent geraken.
Ons brein leert niet zo goed in kleine stukjes dus gaat dat eigenlijk veralgemenen. Je ziet iets één keer in het groot of je hoort dat of je ziet dat verschillende keren of in jouw ervaring in een hele lang gerekte moment of zo. En jouw brein gaat dat voor algemene. Je ervaring van dat moment of van die periode wordt een regel en dat wordt een interne regel die je gaat hanteren om een goed leven aan af te meten. En zo wordt je referentiekader gevormd. Van al dat soort regels die dat wij internaliseren dat wordt eigenlijk onze bril waardoor we naar de wereld gaan kijken.
Die opvattingen, het feit dat onze ervaringen vooral gemengd worden door ons brein, dat heeft een positief nut. Het evolutionaire nut daarvan is om ons veilig te houden. Als uw oertijd moeder u zei dat oranje bessen gevaarlijk zijn, dat die giftig zijn, dat je die niet mag eten, dan is het belangrijk dat je dat voor al je gemeente als een regel, dat je dat moet onthouden. Als jij hoort van de wilde rivier moet je wegblijven of je verdrinkt is dat belangrijk dat je dat onthoudt. Dat dat indruk maakt en dat dat blijft plakken. Als jij ervaart des avonds aan het vuur zitten met mijn stam, met mijn familie, dat is heel gezellig, dat is waar dat ik wil zijn, Dan wordt dat een ervaring die ook een imprint wordt.
Die jou gaat aanmoedigen om ervoor te zorgen dat je die ervaring vaker kan hebben. Dus die veralgen mening van opvattingen, van gedachten en van ervaringen dat heeft wel degelijk nut. Dat is hoe ons brein leert om u veilig doorheen het leven te houden. Dat gaat over heel verschillende dingen die opvattingen. Dat kan gaan over uw eigen gedrag. Welk gedrag moet je stellen, mag je niet stellen. Dat gaat over interesses die oké zijn, over hobby's, bezigheden, over werk, over aanzien en hoe belangrijk dat dat is over waar een gezinssituatie is of mag zijn.
Over gedrag van uw kinderen ook. Hoe mogen kinderen of uw kinderen zich gedragen en wat zegt dat over u als ouder? Maar dat gaat veel breder. Dat gaat ook over andere mensen, over politiek, over maatschappelijke verhouding en de meningen die je daarover hebt. De opvattingen die jij hebt aangeleerd over zo ziet een goede manier eruit, een goede manier waarop andere mensen zich gedragen, belangrijke thema's in politiek of in in politiek of in maatschappelijke verhoudingen. Je ervaart of hoort of ziet iets dat indruk maakt en dat maakt een print. En dat vormt heel sterk hoe wij onze werkelijkheid waarnemen.
Dat kleurt heel erg of dat wat wij zien, waar wij vandaag meemaken, of dat wij dat peripiëren als oké, als heel positief, als heel negatief. En dat is dus ook heel sturend voor hoe dat wij daarop gaan reageren. Hoe dat wij ons daartoe gaan verhouden. Het is niet erg dat die opvattingen er zijn. Het is niet erg dat die veralgemeen de interne regels bestaan. Wij kunnen niet leven zonder die regels, dat geeft ons richting. Maar het is wel goed om te beseffen dat dat geen betonnen waarheid is. Op een bepaald moment, en heel veel mensen komen op dat moment terecht bij een therapeut, een coach, ik hoor ook heel veel van die verhalen, op een bepaald moment Door ouderschap door een burn-out door een groot verlies beseffen mensen en bij mij is dat ook al op verschillende momenten zo geweest dat die ingeprente regels voor wat mag en wat niet mag, wat goed is, wat niet goed is, dat dat een soort gevangenis is geworden.
Soms voelen mensen enkel die gevangenis maar hebben ze niet door wat hen juist vasthoudt op die onaangename plek waar ze nu zijn. Ze voelen ik zit hier en het is niet fijn, ik ben beperkt in mijn bewegingsruimte maar ik begrijp niet hoe dat dat komt. Dat referentiekader, die opvattingen spelen daar een enorme rol in. Opvattingen zijn geen gedachten. Gedachten komen door uw hoofd en die kunnen na één keer ook terug verdwenen zijn. Maar opvattingen zijn een soort onbewuste, vastgezet gedachte die hun eigen leven leiden onder de waterlijn. Boven de waterlijn, wat er daar gebeurt, dat is ons bewuste. Dat zien we wel wat er gebeurt. We kunnen zien hoe onze gedachten verlopen wanneer we een bepaalde beslissing moeten maken. Maar onder de waterlijn gebeurt er ook vanalles.
Spelen er allemaal opvattingen mee en je ziet die niet, maar hebben heel veel impact op jouw mogelijkheden in het leven. Op wat jij ziet als mogelijkheden in het leven. Een voorbeeld daarvan is van morgen. Mijn dochters haat een heel lastige ochtend. Ze vond het heel moeilijk. Zij wilde niet naar school, maar op zich waren eerst een hele rustige ochtend. Iedereen stond klaar om te vertrekken en op het moment dat we de deur uitgingen kreeg zij een ongelooflijke crisis. Zij liep helemaal vast. Zij voelde ik wil niet vertrekken, ik wil niet naar school gaan. Op dat moment heb ik als ouder te kiezen waar ik daarmee doe. Hoe ik daarmee omga. Ik heb daarop te reageren.
Het is heel goed om voor mezelf te beseffen wat er daaronder zit. Welke opvattingen van mezelf er meespelen in dat verhaal. Een paar jaar geleden, als mijn oudste dochter zo'n crisis had, had ik waarschijnlijk helemaal anders gereageerd. Maar op dit moment ben ik mij veel bewuster van de opvattingen die heel lang hebben gespeeld. Ik mag niet te laat komen op school met mijn kinderen want dan ben ik een slechte moeder. Mijn kinderen moeten mij gehoorzamen, is een regel die bij heel veel mensen speelt. Ze zijn respectloos als ze niet luisteren naar wat ik zeg. Op dit moment heb ik een aantal van die opvattingen heel sterk vervangen met nieuwe opvattingen die aanleun bij wie dat ik vandaag wil zijn. En dat is ik wil dat mijn kinderen kunnen voelen wat ze voelen. Ik wil dat zij ervaren dat er naar hen geluisterd wordt. Zeker op momenten dat zij het lastig hebben.
Dat dat zonder oordeel gebeurt. Op zich maakt het niet uit als wij te laat zijn op school. Het ergste wat er daarmee gebeurd is dat wij te laat zijn. Ik geloof dat iedereen wel eens te laat is en wat een leerkracht daarvan vindt of wat we daarover zeggen, heb ik niet per se te sturen. Wat dan maakte dat ik op dat moment veel rustiger bij haar kon blijven. Ik kon luisteren. Ik kon met haar zitten, haar laten huilen, haar laten voelen wat dat er te voelen was. En daar tijd voor nemen zonder dat te Russen, zonder door onderliggende opvattingen haar te forceren in een richting waar ik achteraf dan misschien spijt of schuldgevoel zou over hebben.
De opvattingen die onder de waterlijn zitten hebben heel veel impact hoe dat je reageert op dagelijkse situaties, in hele kleine situaties. En dat is jouw verhaal. Dat is jouw narratief. Wat jij jezelf vertelt als jouw levensverhaal met alle mogelijkheden en regels en plottwist en wat je daarbij voelt en wat dat je belangrijk vindt en wat andere mensen over jou mogen denken. En dat verhaal, dat narratief, is heel bepalend voor jouw ervaring van het leven. Voor hoe dat jij jouw leven beleefd. Is heel bepalend voor je energiepeil. Voor de staat van je zenuwstelsel.
Voor je capaciteit om rust te vinden. Je capaciteit om te verbinden met anderen. Dat bepaalt jouw ruimte om te mogen genieten of te mogen hulp vragen of hulp te aanvaarden. En daarom is het heel waardevol. Zeker als volwassene die daar de capaciteit voor heeft. Want uiteraard kan mijn dochter nog niet op die manier daarnaar kijken. Maar als volwassene is het zo waardevol om daar bewuster naar te gaan kijken. Wat hanteer ik als mijn verhaal? Wat zit er daar onder de waterlijn? En dat geeft de mogelijkheid om daaraan te gaan sleutelen. Om uzelf nieuwe ervaringen te geven of toestemming om dingen anders te gaan doen.
Om op zaterdag met je kinderen de was te doen zodat dat niet moet gebeuren door de week wanneer dat ze al slapen en dat je zelf eigenlijk ook al moe bent. En als je dat durft, die nieuwe ervaring, die nieuwe opening, kan je daarin voelen: hey, dit is ook leuk. Hier is ook verbinding op zaterdag. Je kan ook beseffen dat jarenlang alleen maar je best doen en nog wat harder je best doen, je eigenlijk niks heeft opgebracht behalve uitputting en frustratie. Vandaar uit jezelf de toestemming geven om jezelf terug te gaan zoeken om te luisteren wat er bij jou nodig is en dat eerst te doen voor al de rest. Dat sleutel kan heel klein zijn.
Misschien heb jij geleerd je moet des avonds altijd eerst tanden poetsen en dan piano's aandoen of andersom. En elke dag voert jouw kind oorlog voor een andere volgorde. Je kan vasthouden aan het verhaal dat moet in die volgorde en mijn kind moet mij gehoorzamen of je kan kiezen om jouw kleine waarheid daarin eens te herbekijken. En misschien verdwijnt die oorlog daar ook mee. Misschien heb je geleerd dat je altijd aan tafel moet eten en wanneer dat je alleen thuis bent en je hebt een baal dag jezelf toch toestaan om in de zetel te eten met Netflix op. Maar dat sleutelen aan die mogelijkheden kan heel veel groter zijn.
Het kan zijn dat er, en dat is bij heel veel mensen zo, dat er een diep ingeprent geloof is dat vrouwen enkel waardevol zijn als hun man en hun kinderen gelukkig zijn. Of iedereen in hun omgeving. Of dat ze geen ruimte mogen innemen maar enkel te offeren en te geven hebben. Dat is heel lastig als je zelf een authentieke sterke ambitie voelt om iets te betekenen in de wereld daarbuiten groter dan je gezin. Het kan zijn dat jij een rotsvaste overtuiging voelt. Soms zelfs niet eens bewust dat je als man alleen maar sterk moet zijn. Dat je draagt en draagt zonder ooit te voelen, zonder ooit te vertragen.
Tot het punt wanneer dat je tegen een hoge muur loopt omdat er zoveel gedragen is maar het nu gewoon niet meer kan en dat dan voelen als een persoonlijk falen in plaats van de mismatch tussen wat er allemaal gedragen moest worden en vanuit een systeem en de capaciteit die jij had. Die grote regels over wat het betekent om een man te zijn, om een vrouw te zijn, maar dat gaat veel verder dan dat. Dat Zijn regels die zijn ingeschreven in ons patriarchale systeem die wij allemaal volgen vanzelf omdat we daarin opgroeien tot dat we beslissen om dat niet meer te doen. Dat kan je herschrijven.
Dat verhaal kan je herschrijven. Je kan je brein nieuwe ervaringen geven, nieuwe woorden en taal geven aan wat er gebeurt, wat er gevoeld wordt, wat er allemaal al gepasseerd is. En daarin zien dat veel van die stemmetjes in je hoofd opvattingen zijn die je geleend of gekregen hebt van je ouders, leerkrachten, de maatschappij als groot systeem. Dat dat ook een bepaald narratief voorop stelt. Die systemen waarin wij opgroeien en elke dag leven, die stellen bepaalde verhalen voorop. Dat was ooit vrouwen aan de haard, mannen huilen niet. Vandaag is dat heel scherp en steeds scherper. Enkel betaald werken is waardevol, maar dat kan heel veel vormen aannemen. En daarover stilstaan en bewust worden.
Zien dat dat opvattingen zijn en geen betonnen waarheid. Ze boven de waterlijn halen en ze aankijken haalt al een heel groot stuk van hun kracht weg. Ze zijn dan geen onbewust heersende waarheid meer maar een zinnetje of een regel dat je in je handen kan houden, kan bekijken. Een zinnetje of een regel dat je ooit geleerd hebt en dat je dus ook kan afleren of vervangen door iets wat dat wel past bij jou. Bij nu, vandaag, bij wie dat je wil zijn. En op die manier open je een deur in dat gevangenisje van jouw referentiekader. En ineens kan je ook andere mogelijkheden binnenstappen.
Ik zou ook ondernemer kunnen zijn in plaats van voor een baas te werken. Ik zou ook kunnen kiezen om mijn kinderen anders op te voeden dan dat ik zelf werd grootgebracht. Ik zou ook emotioneel meer afstand kunnen nemen van mijn baas, mijn schoonmoeder, mijn buurman zodat hun reacties mij minder raken. Ik zou ook. En alles wat daarop wilt volgen. Er zijn meer mogelijkheden en die openen zich wanneer dat je je bewust wordt van je verhaal. Dat gebeurt niet in ene keer. Dat is oefening, dat is practice. Opmerken dat je ergens in vastloopt. Een situatie of een persoon die al uw energie opslurpt of heel erg getriggerd worden door iets. En dan even uitzoomen.
In het moment kan dat maar om te beginnen vaak achteraf als de zon is gaan liegen, als de emotie er een beetje af is. Uit zoomen en kijken wat is er hier gebeurd? Wie vroeg of deed iets? Wat juist? Wat gebeurde er eigenlijk? Hoe reageerde ik daarop? Hoe kwam dat? Maar ook op een veel diepere laag. Wat verlang ik dat mijn leven is? Wat is waardevol en wat kan ik missen? En dan horen dat er allemaal stemmetjes zijn die komen zeggen: Ella, maar dat mag niet want En dan wordt het echt interessant want dat zijn allemaal oude regels die terugkomen reclameren en protesteren.
En vaak voel je die enkel al enkel als een angst of een twijfel of een frustratie of een boosheid omdat die opvattingen onbewust tussen jou en jouw echte verlangen zitten. Onderliggend zitten er hele sterke opvattingen die elke keer opnieuw hun kracht verliezen als je ze bewust maakt boven de waterlijn trekt, ze aankijkt, misschien ziet waar dat ze vandaan komen. En dan de deur opent voor nieuwe mogelijkheden. Ik oefen dat zelf al jaren op papier door heel letterlijk ruimte te geven aan al wat er onderliggend speelt. Als er iets gebeurt of als er net niks gebeurt. Wat voel ik dan?
Welke strenge gedachten zijn er? Op welke plekken in mijn leven gebeurt hetzelfde? Want heel vaak is dat niet de enige plek dat ik over mijn grenzen laat gaan of is dat niet de enige plek waar ik het flinke meisje probeer te zijn? Het effect daarvan is dat ik veel minder reactief in het leven sta. Veel meer vanuit mezelf met aktschap en het gevoel dat ik dingen zelf in handen heb. Minder met automatische reacties die soms schade doen aan mij of aan iemand anders. En het zorgt er ook voor dat ik veel minder pieker, minder rondjes draai in mijn eigen gedachten omdat ik ze ergens neerzet en ernaar kan kijken als toeschouwer zonder oordeel met steeds minder oordeel.
In dat pad voel ik veel meer veerkracht. Ik voel ook veel meer overzicht en daardoor heeft ze ruimte gemaakt om grote stappen en beslissingen te maken in mijn leven. Er is heel veel in beweging gekomen daardoor. Door veel bewuster om te gaan met die onderliggende opvattingen waardoor ik mij ook veel krachtiger voel daarin. Ik maakte reWrite your Stories. Herschrijf jouw Verhalen. Dat is een startpakket voor jou om hetzelfde te doen. Het is vormgegeven als een kleine cursus. Er zitten twintig hele korte video's in, ook hele sterke vragen om mee aan de slag te gaan. Audio's om als een afstemoefening te gebruiken, om te verbinden met jezelf of een bepaald thema wanneer dat je gaat schrijven.
En daarin zit alles wat je nodig hebt om jou over de drempel van perfectionisme te helpen. Want als ik ga schrijven, als ik ga journalen, wat moet het zijn? Wanneer is het goed genoeg? In reright your Stories zit alles om voor jezelf een routine, een practice te creëren die helpend en ondersteunend is, die jou krachtiger maakt en minder laat twijfelen op belangrijke momenten of ruimte geeft om even terug te landen als het leven wat veel is. Marjolein zei daarover soms is het van me afschrijven. Soms is het gewoon ruimte maken in mijn hoofd en soms is het veel dieper zakken. Echt voelen wat er speelt en daarin tot inzicht te komen. Ik heb ook steeds meer gevoeld hoe stilstaan, hoe kort en imperfect dat dat ook is, dat dat goed is en dat dat op lange termijn wel degelijk iets in beweging kan brengen.
Nina vertelde al heel snel dat het schrijven naar rustier maakte. En ze vroeg zich af kan dat wel op zo'n korte termijn dat dat het effect al is. Het feit dat ik het opschrijf en mijn gedachten op papier van mij kan afschrijven zorgt voor een leger hoofd en een rustigere mind. En daarna gaf ze nog terug dat het voor haar enorm geholpen heeft om scherp te krijgen wat er belangrijk is voor haar. Welke levensdomeinen dat meer aandacht verdienen. Dat voor haar veel duidelijker is geworden wat er nodig is om een gelukkiger leven te leiden. En dat ze ook zicht heeft gekregen op beperkende overtuigingen die opvattingen onderliggend. En ik heb haar handvatten gegeven om die niet als waarheid te blijven aanzien.
En Eline vroeg mij om input op een moment dat ze er eventjes helemaal doorzat en ook dan gaan schrijven doorheen moeilijke momenten als je bijvoorbeeld de hoop of goesting kwijt bent in je werk even gaan schrijven met een goede vraag. In haar geval over welke impact wil je maken. Je niet vastrijden in ik moet dingen verkopen, ik moet daar inkomsten uithalen, maar welke impact wil ik maken? Wat ervoor zorgt dat er terug heel veel energie en richting uit voortkwam. En zij stuurde ik denk dat je net mijn existentiële crisis hebt opgelost.
Zij gaf aan dat zij grenzeloze inspiratie kan vinden in zichzelf, dankzij mij, dankzij het schrijven, dankzij die tool die dat zij echt is gaan integreren. En dan wens ik jou zo hard ook toe. Ik zet een link in de show notes waar dat je alle informatie kan vinden over rewetering Stories en besef heel goed dat dit jouw leven is. Dat dat jouw verhaal is. En jij mag dus de schrijver worden. Niet enkel een personage dat een verhaallijn te volgen heeft, die iemand anders of een groter systeem voor jou schreef. Het is jouw verhaal.
